แตนเบียนมอด Anisopteromalus calandrae (Howard) แมลงศัตรูธรรมชาติ ของแมลงศัตรูพืช
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Anisopteromalus calandrae (Howard) (Hymenoptera : Pteromalidae)
ชื่อเดิม : Pteromalus calandrae
ชื่อพ้อง : Aplastomorpha pratti, Bruchobius medius, Meraporus vandinei, Neocatolaccus australiensis, Neocatolaccus indicus, Neocatolaccus mamezophagus, Pteromalus oryzae
รูปร่างลักษณะ ชีวประวัติ และอุปนิสัย
ตัวเต็มวัย มีขนาดลำตัวยาว 1.0-2.8 มิลลิเมตร ลักษณะทั่วไปคล้าย Lariophagus distinguendus ต่างกันที่โคนขา (femur) สีน้ำตาลหรือดำ และ Metasoma ของส่วนท้องของตัวเต็มวัยเพศผู้มีแถบสีขาวเป็นบริเวณกว้าง ไข่ มีสีขาวใส และลักษณะยาวรี ระยะไข่ เฉลี่ย 1 วัน หนอนรูปร่างแบบhymenopteriform มีลักษณะข้อปล้องที่ชัดเจน (segment) ไม่มีขา ใช้เวลาเฉลี่ย 5-6 วัน ดักแด้ มีรูปร่างแบบ exarate วงจรชีวิตของแตนเบียน จากระยะไข่จนเป็นตัวเต็มวัย ใช้เวลาประมาณ 14 วัน ส่วนตัวเต็มวัยมีชีวิตอยู่ได้นานราว 12 วัน เป็นแตนเบียนที่ทำลายอยู่ภายนอกหนอนของมอดและด้วง อัตรา 1 ต่อ 1 (solitary ectoparasitoid) พบทำลายผีเสื้อข้าวเปลือกด้วย นอกจากนี้ พบว่าแตนเบียนชนิดนี้มีพฤติกรรมที่ไม่ชอบมุดลงเบียนหนอนของด้วงที่อยู่ระดับความลึกมาก ๆ จากพื้นผิว ปัจจุบันมีการผลิตเป็นการค้าในสหรัฐอเมริกาแล้ว
เขตการแพร่กระจาย
อาร์เจนตินา ออสเตรเลีย ออสเตรีย บังกลาเทศ เบอร์มิวดา โบลิเวีย บราซิล โคลอมเบีย สาธารณรัฐเช็ก คิวบา อียิปต์ เอลซัลวาดอร์ ฝรั่งเศส กรีซ กายอานา ฮังการี อินเดีย อิรัก อิสราเอล อิตาลี จาเมกา ญี่ปุ่น เคนยา เกาหลี มาลาวี มาเลเซีย เม็กซิโก โมร็อกโก พม่า นิวซีแลนด์ ไนจีเรีย ปากีสถาน ปาปัวนิวกินี เปรู ไต้หวัน แทนซาเนีย ไทย สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร และเวเนซูเอลา
แมลงอาศัย
ด้วงถั่วแดง Acanthoscelides obtectus (Say), ด้วงกาแฟ Araecerus fasciculatus De Geer, ด้วงถั่วเหลือง Callosobruchus chinensis (Linnaeus), ด้วงถั่วเขียว Callosobruchus maculatus (Fabricius), ด้วงปีกตัด Carpophilus obsoletus Erichson, Ephestia elutella (Hübner), ผีเสื้อข้าวโพด Ephestia cautella Walker, Ephestia kuehniella (Zeller), มอดยาสูบ Lasioderma serricorne (Fabricius), มอดฟันเลื่อย Oryzaephilus surinamensis Linnaeus, Piezotrachelus varius Wagner, Prostephanus truncatus (Horn), มอดข้าวเปลือก Rhyzopertha dominica (Fabricius), ด้วงงวงข้าวสาลี Sitophilus granarius (Linnaeus), ด้วงงวงข้าว Sitophilus oryzae Linnaeus, ด้วงงวงข้าวโพด Sitophilus zeamais Motschulsky, ผีเสื้อข้าวเปลือก Sitotroga cerealella (Olivier), มอดสมุนไพร Stegobium paniceum (Linnaeus), มอดแป้ง Tribolium castaneum (Herbst) และด้วงอิฐ Trogoderma granarium Everts
-*-*-*-*-*-
แตนเบี้ยน ที่พบนในประเทศไทย
แตนเบียน ที่เป็นศัตรูธรรมชาติของแมลงศัตรูผลิตผลเกษตร ที่พบในประเทศไทยระหว่างปี 2542-2547 มี 21 ชนิด จาก 7 วงศ์ ดังนี้ Chalcididae, Eurytomidae, Pteromalidae, Eulophidae, Evaniidae Braconidae และ Bethylidae แต่ชนิดที่สำคัญและพบมากคือ Bracon hebetor, Anisopteromalus calandrae, Theocolax elegans, Proconura minusa, P. caryobori, Cerocephala dinoderi, Lariophagus distinguendus, Cephalonomia tarsalis และ Holepyris sylvanidis
ชนิดวงศ์ของแตนเบียน ที่พบในประเทศไทย ดังนี้
Family : Chalcididae
Species : Proconura minusa Narendran*, Proconura caryobori (Hanna)*, Antrocephalus mitys (Walker), Notaspidiella clavata Narendran & Konishi, Notaspidium thailandicum Narendran & Konishi, Hockeria spp. (3 species)
Family : Eurytomidae
Species : Eurytoma sp.
Family : Pteromalidae
Species : Theocolax elegans (Westwood)*, Cerocephala dinoderi Gahan*, Anisopteromalus calandrae (Howard)*, Lariophagus distinguendus (Förster)*
Family : Eulophidae
Species : Aprostocetus (Tetrastichodes) hagenowii (Ratzeburg)
Family : Evaniidae
Species : Evania sp.
Family : Braconidae
Species : Bracon hebetor Say*
Family : Bethylidae
Species : Cephalonomia tarsalis (Ashmead)*, Cephalonomia sp., Plastanoxus sp., Holepyris sylvanidis (Brèthes)*, Holepyris sp.
-*-*-*-*-*-
ที่มา : PDF แมลงที่พบในผลิตผลเกษตร และการป้องกันกำจัด โดย กองวิจัยและพัฒนาวิชาการหลักการเก็บเกี่ยว และแปรรูปผลิตผลเกษตร – กรมวิชาการเกษตร