มอดหนวดยาว (Flat grain beetle) แมลงศัตรูของเมล็ดพืช และผลิตผลเกษตร
ชื่ออื่น ๆ : มอดตัวแบน, Rust red grain beetle, Minute grain beetle, Beetle, Biscuit beetle
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Cis chinensis Lawrence (Coleoptera : Ciidae)
ความสำคัญและลักษณะการทำลาย
มอดหนวดยาวพบทั่วไปในยุ้งข้าว โรงสี และโรงเก็บเมล็ดพืช ทำลายผลิตผลเกษตรทุกชนิดแป้ง รวมถึงผลไม้แห้ง ลักษณะการทำลาย ตัวเต็มวัยและตัวหนอนร่วมกันทำลายข้าวเปลือกเมล็ดแตก หรือข้าวที่เหลือจากการทำลายของแมลงชนิดอื่น ตัวหนอนกินส่วนที่เป็นจุดงอก (germ) ของเมล็ด บางครั้งพบหนอนทำลายซากแมลงชนิดอื่น แต่ในข้าวสารสามารถกัดกินเมล็ดที่ดีหรือเมล็ดเต็มได้โดยไม่ต้องกะเทาะให้เมล็ดนั้นแตก โดยปกติพบมอดหนวดยาวทั่วไปบนพื้นของโรงสียุ้งฉางหรือในกระสอบข้าวเปลือก และมักพบเมื่อมีการทำลายของมอดข้าวเปลือกมาก
รูปร่างลักษณะ ชีวประวัติ และอุปนิสัย
ไข่ มีลักษณะเรียวยาว สีขาวโปร่งแสง บนพื้นผิวของเปลือกไข่มีลักษณะเรียบ โดยมีเศษแป้งและเศษของอาหารเกาะติดเคลือบอยู่บนเปลือกไข่ ระยะไข่ประมาณ 3-4 วัน หนอน เมื่อฟักออกจากไข่มีขนาดลำตัวยาว สีขาวโปร่งแสง ส่วนปลายลำตัวมีหางคล้ายเขา เมื่อหนอนโตเต็มที่จะรวบรวมเศษเมล็ดพืชหรือเศษอาหารเข้าด้วยกันและเข้าดักแด้อยู่ภายในนั้น ระยะตัวหนอนประมาณ 22 วัน ดักแด้ เมื่อเริ่มเป็นดักแด้มีสีขาวและค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีเข้มเมื่ออายุมากขึ้น ตัวเต็มวัย ขนาดลำตัวเล็กมาก ประมาณ 1.6-2.5 มิลลิเมตร ลำตัวแบนรีสีน้ำตาลแดง หัวและอกรวมกันยาวครึ่งหนึ่งของลำตัว หนวดเป็นแบบลูกปัด (moniliform) ยาวประมาณสองในสามของลำตัว ตัวเต็มวัยเพศเมียวางไข่ได้ประมาณ 200-300 ฟอง ที่อุณหภูมิ 37 ºC ระยะตัวเต็มวัยประมาณ 6-12 เดือน ที่อุณหภูมิ 33 ºC และความชื้นสัมพัทธ์ 70% ระยะการเจริญเติบโตจากไข่ถึงตัวเต็มวัยใช้เวลาประมาณ 23 วัน แมลงชนิดนี้ไม่สามารถที่จะอยู่ในที่ความชื้นสัมพัทธ์ต่ำได้ โดยที่ความชื้นสัมพัทธ์ 50% เปอร์เซ็นต์การตายของแมลงจะสูง มอดหนวดยาว C. pusillus และ C. ferrugineus มีการเจริญเติบโตดีที่สุด ที่อุณหภูมิ 33 ºC และความชื้นสัมพัทธ์ 80% โดยมีวงจรชีวิตประมาณ 27-30 วัน ส่วนอุณหภูมิและความชื้นสัมพัทธ์ที่เหมาะสมสำหรับการเจริญเติบโตของ C. pusillus คือ อุณหภูมิ 30 ºC และความชื้นสัมพัทธ์ 90% อุปนิสัย ตัวเต็มวัยเป็นแมลงที่ว่องไวแต่มักจะไม่บิน
ภาพ – วงจรชีวิตมอดหนวดยาว Cryptolestes pusillus (Schönherr)
การแพร่กระจายและฤดูการระบาด
การแพร่กระจาย ประเทศแถบร้อน ประเทศสหรัฐอเมริกา และอินเดีย ฤดูการระบาด ตลอดทั้งปี
พืชอาหาร
ข้าวเปลือกที่แตกหัก เมล็ดธัญพืช พืชที่ให้น้ำมัน เมล็ดโกโก้ และเมล็ดถั่วพุ่ม
กำจัดด้วยศัตรูธรรมชาติ
แตนเบียน ได้แก่ Theocolax elegans (Westwood) และ Cephalonomia waterstoni Gahan
ตัวห้ำ ได้แก่ Palorus shikhae Sarup
-*-*-*-*-*-
ที่มา : PDF แมลงที่พบในผลิตผลเกษตร และการป้องกันกำจัด โดย กองวิจัยและพัฒนาวิชาการหลักการเก็บเกี่ยว และแปรรูปผลิตผลเกษตร – กรมวิชาการเกษตร
